Stichter Opus Dei onder grote belangstelling heilig verklaard

Paus Johannes Paulus II heeft op 6 oktober de stichter van het Opus Dei, de priester Josemaria Escrivá, in Rome heilig verklaard. Bij de plechtigheid op het Sint Pietersplein waren naar schatting 350.000 aanwezigen, onder wie ruim 300 Nederlanders. De paus noemde Escrivá’s boodschap “actueel en urgent”.

De heiligverklaring van Escrivá valt in zijn honderdste geboortejaar. Hij overleed in 1975. Zijn heiligverklaringsproces startte in 1981. Het is het eerste proces dat gebruik kon maken van de nieuwe procedure die door Johannes Paulus II in 1983 werd ingevoerd. Die hervorming heeft de voortgang van de zalig- en heiligverklaringsprocessen gestroomlijnd. Sommige processen verliepen inderdaad sneller dan het proces van Escrivá. Zo heeft het proces van padre Pio 19 jaar geduurd en is de diocesane fase van het proces van Moeder Teresa twee jaar na haar dood afgerond.

‘Actueel en urgent’

Onder de concelebranten op het Sint Pietersplein waren kardinaal Saraiva Martins (prefect van de Congregatie voor de Heiligverklaringen) en de kardinalen Rouco Varcia (aartsbisschop van Madrid, het bisdom waar de nieuwe heilige heeft gewoond totdat hij naar Rome verhuisde en waar het Opus Dei in 1928 is gesticht), Sodano, Ruini, Meisner, Etchegaray en bisschop Omella van Barbastro, de geboortestad van de nieuwe heilige, en bisschop Javier Echevarria, prelaat van het Opus Dei. Bij de plechtigheid waren in totaal 42 kardinalen en ruim 400 bisschoppen, onder wie mgr. Bacqué, nuntius in Nederland.

Aanwezig was ook de Spaanse chirurg Manuel Nevado Rey. In 1992 genas hij op voorspraak van Escrivá van een ongeneeslijke huidaandoening die het gevolg was van langdurige blootstelling aan röntgenstraling. Zijn genezing heeft gediend als wonder voor de heiligverklaring. Er bestaan 48 gedocumenteerde gevallen van medisch onverklaarbare genezingen die worden toegeschreven aan de voorspraak van Escrivá (foto).

De paus sprak in zijn preek over de kern van Escrivá’s boodschap: “Het innerlijk leven, dat wil zeggen de omgang met God, is niet gescheiden van het gezinsleven, de beroepswereld en van het sociale leven. Ze vormen één bestaan dat ‘heilig is en vervuld van God’ ... Zijn onderricht is ook vandaag actueel en urgent. ... Deze bovennatuurlijke visie op het leven opent een horizon met buitengewoon reddend perspectief. Want ook in het schijnbaar monotone alledaagse bestaan is God dichtbij ons en kunnen wij meewerken aan Zijn heilsplan.”

Pionier

Escrivá wordt wel beschouwd als een pionier van de lekenspiritualiteit. Hij volgde het Tweede Vaticaans Concilie met grote belangstelling en sprak met tal van concilievaders. De Weense kardinaal König vertelde onlangs in een interview: “Ik heb Escrivá in Rome leren kennen tijdens het Concilie. Men had mij gezegd dat hij de rol van de leken in het dagelijkse leven, in de beroepen, stimuleerde om zo te bereiken dat de Kerk in de wereld aanwezig zou zijn door de leken en niet door de priesterboord of de bisschoppelijke sjerp. Wat Escrivá toen verkondigde was absoluut nieuw. Maar ondanks het feit dat deze ideeën nu in de documenten van het leergezag van de Kerk staan, verloopt het ontvangen van deze boodschap nog langzaam. Zoals altijd wanneer er iets nieuws opkomt, ontstaat er een zekere terughoudendheid.”

Personele prelatuur

Sinds 1982 is het Opus Dei (‘Werk Gods’) een ‘personele prelatuur’. Deze rechtsvorm is door Vaticanum II gecreëerd met het oog op bijzondere pastorale taken. De specifieke taak van het Opus Dei is de verbreiding van de universele oproep tot heiligheid voor de gewone gelovigen. Een personele prelatuur maakt deel uit van de juridische structuur van de Kerk. Zij ressorteert onder de Congregatie voor de Bisschoppen. De prelatuur van het Opus Dei wordt gevormd door een prelaat, eigen seculiere priesters en leken, zowel mannen als vrouwen. De jurisdictie van de prelaat betreft uitsluitend het doel van de prelatuur. Er is geen overlapping met de jurisdictie van de plaatselijke bisschop.Voor de oprichting van centra van de prelatuur is diens toestemming vereist. De leken van het Opus Dei maken als gewone gelovigen deel uit van de plaatselijke Kerk.

Nederlanders

Vanuit Nederland waren tegen de 350 mensen naar Rome gereisd om de heiligverklaring bij te wonen. De dag vóór de plechtigheid was voor hen een eucharistieviering in de Friezenkerk. De heiligverklaring, zondag 6 oktober op het Sint Pietersplein, werd door de paus uitgesproken aan het begin van een plechtige mis. De communie werd uitgereikt door 1.040 priesters die zich verspreidden over het plein en de Via della Concilliazione.

Maandag vierde de prelaat van het Opus Dei, bisschop Echevarría, met de pelgrims op het Sint Pietersplein de eucharistie met de misformulieren van de nieuwe heilige. Dinsdag waren er in de basilieken van Rome missen van dankzegging voor de diverse taalgroepen. Nuntius mgr. François Bacqué was in de basiliek van S. Apollinare hoofdcelebrant voor de Nederlandstaligen. Onder de 23 concelebranten waren mgr. Karel Kasteel (secretaris van de Pauselijke Raad ‘Cor Unum’), regionaal vicaris van het Opus Dei in Nederland Wim Schnell, rector van het Nederlands college Rud Smit, priester/schrijver Antoine Bodar en andere in Rome woonachtige Nederlandse priesters. Aanwezig was ook de Nederlandse ambassadeur bij de heilige Stoel, baron Bentinck van Schoonheeten.

Het Opus Dei in Nederland

De prelatuur van het Opus Dei telt wereldwijd 85.000 gelovigen, van wie 98 procent leek en tweederde getrouwd. In Nederland zijn circa 150 leden en 300 actieve medewerkers. De leden wonen verspreid over het land.

In 1959 vestigde de jonge priester Hermann Steinkamp zich in Amsterdam. Tot 1991 was hij regionaal vicaris van de prelatuur. In 1961 kwamen er andere leden naar Nederland.

Het belangrijkste apostolaat van het Opus Dei bestaat uit wat iedere gelovige van de prelatuur verricht in eigen omgeving. Daarnaast stimuleert de prelatuur gemeenschappelijke initiatieven. Het eerste initiatief in Nederland was het studentenhuis Leidenhoven in Amsterdam, en ging in 1961 van start. Daarna volgden in Amsterdam andere centra voor jongeren en volwassenen, waaronder in 1968 studentenhuis Aenstal. Begin jaren zeventig werd begonnen met centra in Utrecht (Lepelenburg en Hogeland) en begin jaren tachtig in Maastricht (Den Eker en Koperwiek). In 1987 is in het Brabantse Moergestel het conferentieoord Zonnewende opgericht. De activiteiten met een godsdienstige inhoud in Zonnewende zijn aan de prelatuur van het Opus Dei toevertrouwd.

De zetel van het Opus Dei in Nederland is in Amsterdam. Dr.ir. G. Schnell is sinds 1991 regionaal vicaris.

Een-twee-een